Het Gooi en die andere Heimat
Zo rijd je anno
2014 onder de voorjaarszon op de fiets door Het Gooi, waar ik als kind gewoond heb. Een verjaarscadeau achteraf
van een vriendin. En zo zit je in de bioscoop in Bergen en word je volledig meegezogen
door een weergaloos mooi verhaal dat zich afspeelt in Duitsland tussen
1842-1843. Die andere Heimat, Chronik einer
Sehnsucht van de regisseur Edgar Reitz (81 jaar).
Een
contrastvolle dag en dat moest zo zijn, blijkbaar. De luxe van een fiets met versnellingen,
een makkelijk te volgen route via goede rijwielpaden en knooppunten langs bosschages
of over uitgestrekte heidevelden. Prettig zittende kleding van het
niet-te-warm-niet-te-koud type. In de schaduw was het nog fris, in de zon al
heerlijk warm. De handschoenen konden al snel uit, de sjaals los. In Blaricum werd
ons een lekkere lunch voorgezet, nadat we eerst in Laren Het Singermuseum bezochten.
Kwestie van toeval: de route voerde erlangs. De mooie expositie Van
Mauve tot Mondriaan pikten we met onze museumjaarkaart mooi even mee. Laren was in de periode 1880-1930 een bruisende
kunstenaarskolonie. Haagse Schoolschilders, maar ook de wereldberoemde
impressionist Max Liebermann en anderen, trokken naar de pittoreske dorpen om
het onbedorven boerenbestaan vast te leggen. Mooie beelden in prachtige kleuren
van schaapskuddes op de hei, landerijen, boeren aan het werk en de binnen
verblijvende vrouwen met hun talrijke kroost.
In het licht van de
avondbesteding in de bios bleek dit een gouden greep. De film van Edgar Reitz was een
vier uur durend aangrijpend familiedrama dat zich afspeelt op het
Duitse platteland in een fictief dorp in een streek die wel degelijk bestaat:
de Hunsrück, het laaggebergte tussen Rijn en Moezel. Het verhaal ontrolt zich
net zo traag als het er destijds in het echt aan toe gegaan moet zijn. Een hard
leven in armoede, waar de mensen keihard werken om in hun eenvoudige bestaan te
kunnen voorzien. De plaatselijke smid heeft twee zoons en een dochter. Naast Jakob die van lezen houdt over andere culturen,
is er zijn broer, die terugkeert na zijn diensttijd in het Pruisische leger en
het voornemen heeft een stoommachine te bouwen. Zijn moeder, die naarmate de
jaren vorderen steeds meer last van haar longen krijgt, heeft ongeveer vijf
kinderen verloren aan ziekten of in het kraambed. Zijn zus is verstoten door de
vader, omdat zij met een katholieke man trouwde. Ze woont bij hem, waar hij
werkt in zijn wijngaard en is erg gelukkig met haar gezin in dit naburige dorp dat
in een compleet andere wereld lijkt te liggen. En er zijn twee meisjes, hartsvriendinnen
die belangrijke rollen gaan spelen in het leven van de broers. Er is een oom,
er zijn grootouders. Ze wonen in kleine vakwerkhuisjes die schaars zijn
ingericht. Hun dialect is hartverwarmend en soms doorspekt met herkenbare
woorden. Uit een verordening van de keizer blijkt dat de bewoners bijna nog de
lucht die ze inademen op eigen kracht moeten verdienen. Ze mogen uit de natuur
geen stenen of hout oprapen, zelfs nog niet een minuscuul dier doodmaken om op
te eten. Toch wordt er ook gefeest en gerouwd, gezorgd voor elkaar en gelachen
of gehuild. En sommigen dromen van een nieuw leven in Brazilië.
Naar de zwart-wit beelden van de trailers op
diverse sites kan ik blijven kijken. Zoals de acteurs hun rol vervullen, de kleding en attributen. Soms wordt er even, heel subtiel, één
kleinigheid in kleur aangezet: de lilablauwe vlasbloemen die waaien in de wind,
een vurig oplichtend hoefijzer of de groene kransen als tafelversiering voor
een bruidspaar, alsof het een teken is uit een andere wereld.
Alles is goed aan deze onvergetelijke film. Daarnaast lijkt het verleden verbeeld te zijn, zoals het er vroeger wellicht ook op de Larense enken en
heidevelden aan toegegaan moet zijn. Niet alleen dit verjaarscadeau stemt me
dankbaar, lieve San, maar ook het besef dat ons heden er zonder dit verleden anders
uitgezien zou hebben, doet dat. Hulde aan onze voorouders. Laten we af en toe aan
hen denken, wanneer we weer eens een luxeprobleem hebben…
Geen opmerkingen:
Een reactie posten